Visie en traject

Inleiding

Het decreet basisbereikbaarheid voorziet geen rechtsgronden voor een door Vlaamse overheid opgelegd MaaS afsprakenkader en correcte toepassing. Gelet op het innovatieve karakter van MaaS kiest de Vlaamse overheid voor participatie en mede-eigenaarschap van stakeholders om tot een gedragen regelgeving te komen. Met de co-creatie van een Vlaams MaaS afsprakenkader betreden we samen nieuw terrein. Daarbij horen onzekerheden en onbekenden bij waarvoor we samen naar gepaste antwoorden zoeken.

Wat gaan we doen met dit MaaS afsprakenkader? Wat is het statuut van de tekst die wordt afgeleverd?

Dit zullen de stakeholders mee aangeven. Momenteel bestaat er al heel wat regelgeving gerelateerd aan MaaS op verschillende bestuursniveaus. Het Vlaams MaaS afsprakenkader zal hierin geïntegreerd worden. Zie onderstaand overzicht. We spreken van een multi-governance raamwerk waarbij verschillende bestuurslagen diverse rollen opnemen en inhoudelijk afstemmen.

Onderstaand overzicht illustreert bovendien deze gelaagdheid met een concreet voorbeeld: De Europese verplichting tot invoering van een National Access Point voor multimodale reisinformatie www.transportdata.be in februari 2020.

Ook voor het MaaS afsprakenkader kunnen verschillende bestuursniveaus besluiten om elementen op te nemen (bv. bestekken, derdebetalersregelingen, reglementen, licentiemodellen …). Dit zal verder uitgekristalliseerd moeten worden.

Belangrijke aandachtspunten kunnen daarbij zijn:

eenvormigheid in de opmaak,
garanties inzake correct gebruik,
vrijwaren van de autonomie van de lokale besturen,
een algemeen Vlaams minimum kader dat leidend en uniform is, maar met voldoende vrijheid voor lokale overheden. Het zal dus zoeken worden naar een evenwicht.

Dit zal duidelijker worden naarmate het voortschrijdend inzicht zijn werk doet en de verschillende actoren hierop zullen inpikken. We starten een leerproces op waarvan de uitkomst niet op voorhand vastligt, maar samen wordt vormgegeven.

Raak- en koppelvlakken

Dit participatieproces heeft heel wat raak- en koppelvlakken met lopende deelprojecten binnen het programma basisbereikbaarheid. Er bestaan ook samenwerkingsverbanden met andere initiatieven in binnen- en buitenland. De output hiervan wordt slim verknoopt met het Vlaams MaaS afsprakenkader tijdens de review en evaluatiefase begin 2021.

Bijvoorbeeld: het deelproject ‘14 Tarief- en ticketintegratie’ binnen het programma basisbereikbaarheid ontwikkelt het feitelijke tarief- en ticketingaanbod voor Vervoer op maat (VOM). Het MaaS afsprakenkader kan dan bepalen dat MaaS actoren elkaar breed toegang zullen geven tot dit tarief- en ticketingaanbod, zonder dit aanbod evenwel opnieuw zelf te definiëren. Dit traject heeft een scherpe timing en beperkte middelen. We willen dubbel werk vermijden en geen MaaS silo creëren.

Zie onderstaand beeld:

Het traject

Fase 1: De verkennende fase

In deze eerste fase creëren we met alle stakeholders samen de gedeelde grond die als fundament kan dienen voor het verdere proces.

De doelstellingen voor fase 1 zijn:

Procesmatig:

Stakeholders informeren en warm maken om zich te engageren voor een goede werking van het MaaS ecosysteem.
De leidende principes vastleggen van samenwerking binnen het MaaS ecosysteem, als onderbouw voor het afsprakenkader.

Inhoudelijk:

Het ruimer stakeholderveld en de bijhorende netwerkstructuur in kaart brengen.
De thema’s afbakenen waarrond binnen het eco-systeem in eerste instantie afspraken zullen worden gemaakt.

Mijlpalen

Lancering traject: 18 september
- Kernstakeholders ontvangen mail met aankondiging en link naar bevraging
- Online platform wordt gelanceerd

Online bevraging via mail:

Door een bevraging te doen, kunnen we op korte tijd een grote groep stakeholders informeren, sensibiliseren en hun input vragen om te komen tot mogelijke leidende principes voor samenwerking binnen het ecosysteem en mogelijke afbakening van thema’s voor het MaaS afsprakenkader. In de bevraging gaan we actief op zoek naar samenwerkingen binnen het MaaS ecosysteem die reeds bestaan en goed lopen en voorwaarden die dit mogelijk maken. Deze informatie geeft ons een stevige basis om het verder proces op te bouwen.

Online Kick-off – 22/10/2020

Hierop brengen we voornamelijk de 5 stakeholdergroepen samen, maar het event is ook open voor andere geïnteresseerde stakeholders. Het doel van dit Kick-offmoment is dat we terugkoppelen over de bevraging en op basis daarvan in gespek gaan. Van daaruit worden 1) een aantal leidende samenwerkingsprincipes voor het participatietraject en het samenwerken binnen het ecosysteem, (2) de thematische invalshoeken voor het MaaS afsprakenkader en (3) het procesplan voor de eerstkomende periode (cyclus 2020) concreet ingevuld.

Concrete output fase 1

Taskforce opgestart
Scherpgestelde en gevalideerde procesarchitectuur
Verrijkte stakeholdermapping
Bevraging van de geïdentificeerde actoren uit de stakeholdergroepen
Gevalideerde leidende principes voor het cocreatieproces
Gedefinieerde thematische invalshoeken voor het MaaS afsprakenkader

Fase 2: Verbinding binnen stakeholdergroepen

Alvorens het gesprek verder op te starten tussen de 5 stakeholdergroepen, is het belangrijk om binnen de groepen onderling vertrouwen op te bouwen. Dit is nodig om in het cocreatieve schrijfproces te kunnen werken met vertegenwoordiging van de verschillende stakeholdergroepen. Binnen de meeste stakeholdergroepen bestaat er tot nu toe namelijk nog geen structureel overleg. Daarnaast zijn de actoren binnen de stakeholdergroepen vaak elkaars concullega’s.

Echte samenwerking, waarin nieuwe ideeën en oplossingen kunnen ontstaan, lukt alleen wanneer actoren voldoende ruimte en vertrouwen hebben om zowel assertief te zijn (zorgen voor je eigen belang) als coöperatief (zorgen voor andermans belang).

We nemen daarom in deze fase de tijd om elkaars belangen te verkennen en verdiepen. De gemeenschappelijke en tegengestelde belangen worden geëxpliciteerd. Het is hierbij niet het opzet om op zoek te gaan naar gemeen-schappelijke standpunten voor de stakeholdergroep, maar wel om de verschillende belangen met elkaar te verbinden, met het gemeenschappelijke einddoel van een goed functioneren MaaS ecosysteem voor ogen.

De doelstellingen van fase 2 zijn:

Procesmatig:

Binnen de stakeholdergroepen de dialoog tussen concullega’s opstarten en het onderling vertrouwen bevorderen.

Inhoudelijk:

Het verkennen van de onderlinge (gemeenschappelijk en tegenstrijdig) belangen binnen de stakeholdergroep.
Het creëren van inhoudelijke input voor gesprekken met de andere stakeholdergroepen.

Mijlpalen

We voorzien al een sessie binnen het kick-offmoment waar ze binnen hun eigen stakeholdergroep in gesprek gaan. Vervolgens zijn er nog één of twee extra afzonderlijke meetings voorzien per stakeholdergroep om voorbereidend werk te doen voor de schrijfgroepen.

Concrete output

Goed zicht op de interne belangen binnen de eigen stakeholdergroep
Een eerste zicht op de positionering van de stakeholdergroep ten opzichte van de andere stakeholders
Rolverdeling en werkafspraken

Fase 3: Cocreatief schrijfproces van het afsprakenkader

De doelstellingen van fase 3 zijn:

Procesmatig:

Actoren uit het MaaS ecosysteem leren elkaar (beter) kennen en bouwen onderling vertrouwen op door gedurende het schrijfproces een beter zicht te krijgen op elkaars belangen en positie in het ecosysteem.
Genereren van eigenaarschap en gedragenheid van het eindresultaat.

Inhoudelijk:

Komen tot een gemeenschappelijk geformuleerd en gedragen afsprakenkader

Mijlpalen

Collectief startmoment schrijffase

We starten de schrijffase op met een collectief moment waar de 5 stakeholdergroepen opnieuw samenkomen aangevuld met strategisch gekozen externe actoren (omwille van hun expertise m.b.t. MaaS) om deel uit te maken van de reflectiegroep. De bedoeling van deze bijeenkomst is om (1) een schrijfgroep per thema van het afsprakenkader samen te stellen, (2) de reflectiegroep samenstellen, (3) de deelnemers mee te krijgen in de sprint methodiek en bijbehorende mindset en (4) praktische afspraken te maken binnen de schrijfgroepen/ reflectiegroep. We verwachten dat er vijf tot acht schrijfgroepen zullen ontstaan.

Sprints van de schrijfgroepen

Het doel van de schrijfgroepen is om elk de tekst van één thema voor het MaaS afsprakenkader uit te werken: Welke afspraken hebben we te maken om als MaaS ecosysteem te kunnen samenwerken? Hierbij hechten we er belang aan dat het afsprakenkader een dynamisch instrument moet worden dat tot de ontwikkeling van een MaaS systeem in de praktijk leidt. We werken daarom niet enkel toe naar afspraken waar iedereen achter kan staan, maar ook naar vertalingen van die afspraken in acties.

Elke schrijfgroep doorloopt een gelijk traject van twee à drie opeenvolgende sprints die elk uit één à twee bijeenkomsten bestaan. Binnen elke sprint wordt enerzijds input verwerkt (uit de vorige fases van het traject of feedback vanuit de reflectiegroep), anderzijds wordt tekst geproduceerd of aangepast om door te geven aan de reflectiegroep.

Tussentijdse feedback van de reflectiegroep

De reflectiegroep waakt over consistentie van het geheel: zorgen dat er tussen de schrijfgroepen geen overlap is of geen gaten zijn, dat er eenzelfde niveau van detail gehanteerd wordt in de tekst, etc. Daarnaast geeft deze groep ook feedback over inhoud vanuit de eigen expertise. Er worden tussen de drie sprints van de schrijfgroepen twee feedbackrondes van de reflectiegroep georganiseerd.

Public review en validatiemoment

Na de laatste sprint organiseren we een public review. Concreet houdt dit in dat we feedback vragen van een brede groep actoren uit het MaaS-ecosysteem.

Concrete output

gemeenschappelijk geformuleerd en gedragen afsprakenkader als basis voor verdergezet overleg in een volgende cyclus

Fase 4: Finaliseren + voorbereiding 2e cyclus

Doelstellingen

Procesmatig:

De samenwerking en het gezamenlijke resultaat bezegelen
Terugblikken op het gelopen traject en vooruitblikken naar de volgende cyclus
Energie generen voor het verder doen ontwikkelen van het MaaS ecosysteem

Inhoudelijk:

De lessons learned van het afgelopen traject capteren
Van daaruit aanbevelingen voor de volgende cyclus benoemen
Zo het vervolgtraject van het MaaS ecosysteem vormgeven

Concrete output

lessons learned van de eerste cyclus
learnings om verder te ontwikkelen binnen de reguliere werking van DMOW
aanbevelingen voor de volgende cyclus